4. Uitkomst septembercirculaire 2025

Samengevat is de uitkomst van de septembercirculaire als volgt:

Conclusie :
De algemene uitkering stijgt in alle jaren. In 2025  € 7,3 miljoen extra en dit loopt af tot vrijwel nihil in 2029.
Wanneer we hiervan de noodzakelijke afzonderingen afhalen ontstaat er in 2025 een voordeel van € 6,3  miljoen. Het structureel effect (laatste jaar) van de circulaire is echter € 0,4 miljoen nadelig. Dit komt vooral door negatieve aanpassingen in het accres.
Het zogenaamde ravijnjaar vanaf 2028 is nog steeds goed zichtbaar. We ontvangen in 2028 € 7 miljoen minder ten opzichte van het jaar 2027.

Belangrijkste punten uit de circulaire zijn:  

Hervormingsagenda Jeugd 2023 en 2024
We ontvangen in totaal € 4,2 miljoen. Voor de incidentele tekorten 2023 en 2024 in de Jeugdzorg. Dit op basis van de eerdere afspraken die in het voorjaar van 2025 zijn gemaakt tussen de VNG en het kabinet. We ontvangen dit geld met de achterliggende gedachte om dit in te zetten ter ondersteuning van de transformatie van de jeugdhulp conform de afspraken uit de Hervormingsagenda. Het gaat dan om het versterken van de sociale basis en stevige sociale teams, met tevens aandacht voor het verbeteren van kind- en gezinsbescherming wen de bredere integrale aanpak sociaal domein.
Onder de posten nieuw beleid stellen we voor om 50% van dit extra geld te storten in de reserve kostenbeheersing sociaal domein.  

Ontwikkeling accres
De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van het acres. Per 2024 is de nieuwe financieringssystematiek vervroegd ingevoerd. Deze nieuwe systematiek houdt in dat het volume deel vanaf 2024 wordt gebaseerd op een 8-jaars historisch gemiddelde van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). De indexatie voor inflatie volgt de prijs van het BBP van het lopende jaar. Dit zou moeten zorgen voor minder schommelingen van het accres. We zien echter in deze circulaire van dat de raming van het BBP voor 2026 en volgende jaren omlaag is bijgesteld. Dit betekent een  oplopend nadeel tot circa € 1 miljoen.

Implementatie Participatiewet in balans
We ontvangen dit jaar € 198.000 en in 2026 € 87.000 extra in verband met het wetsvoorstel Participatiewet in Balans. Dit is een initiatief om de participatiewet te vereenvoudigen en te verbeteren, met name door meer maatwerk, versoepeling van regels en een menselijkere aanpak. Het geld wat we ontvangen is vooral voor de implementatie van de wet.

Capaciteit voor klimaat en energiebeleid (CDOKE)
Vanaf 2026 ontvangen we een decentralisatie-uitkering van in totaal € 2,8 miljoen. Deze uitkering is dan geen specifieke uitkering meer met verplichte besteding en verantwoording. De middelen zijn ook beschikbaar voor de periode 2027 tot en met 20230, maar de uitkeringsvorm na 2026 is nog niet bepaald.

Beschut werken / participatie
We ontvangen € 0,5 miljoen extra voor de jaren 2025- 2028  met name in verband met het verbeteren van de werking van loonkostensubsidie bij beschut werken. Voor werknemers met een indicatie beschut werk zal een forfaitair loonkostensubsidie (vaste vergoeding voor gemiste loonkosten) worden ingevoerd. Deze maatregel vergt een wetswijziging die naar verwachting in 2028 in werking zal treden.

Vooraankondiging aparte financiering en indexatie Wmo voor stijgende zorgkosten  
In de Voorjaarsnota 2024 is toegelicht dat het Rijk en gemeenten werken aan de beheersbaarheid van de uitgaven van gemeenten en de wettelijke zorgtaken Wmo. De verwachting is dat in de toekomst (een nader te bepalen deel van de Wmo niet langer via de algemene uitkering van het gemeentefonds gaat, maar via een aparte financiering). Vooruitlopend op de gekozen bekostigingsvorm wordt onderzoek gedaan naar een passende geobjectiveerde indexering, die ook rekening houdt met kostenontwikkeling en demografie/vergrijzing. Het Rijk heeft een reservering opgenomen voor een aanvullende indexering voor demografie bovenop de bbp-systematiek. Vanaf 2026 is een reservering opgenomen van € 75 miljoen oplopend tot € 300 miljoen in 2029. Het streven is dat er met ingang van 2026 nadere afspraken zijn, maar dit is nog niet gebeurd.  

Opschoonactie voor specifieke uitkeringen
Het aantal specifieke uitkeringen is de laatste jaren fors gestegen. Dit leidt tot extra verantwoordings- en controlekosten bij gemeenten. Afgesproken is dat er een opschoonactie gaat plaatsvinden. Daarbij is een korting van 10% aangekondigd over deze regeling. In principe berekenen we deze korting door in de uitgaven die we doen.

De belangrijkste verklaringen van de stijging van de algemene uitkering zijn:

Ontwikkeling accres
De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van het acres. Per 2024 is de nieuwe financieringssystematiek vervroegd ingevoerd. Deze nieuwe systematiek houdt in dat het volume deel vanaf 2024 wordt gebaseerd op een 8-jaars historisch gemiddelde van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). De indexatie voor inflatie volgt de prijs van het BBP van het lopende jaar. Dit zou moeten zorgen voor minder schommelingen van het accres. We zien echter in deze circulaire van dat de raming van het BBP voor 2026 en volgende jaren omlaag is bijgesteld. Dit betekent een  oplopend nadeel tot circa € 1 miljoen.

Hervormingsagenda Jeugdzorg 2023 en 2024
We ontvangen in totaal € 4,2 miljoen voor de incidentele tekorten 2023 en 2024 in de Jeugdzorg. Dit op basis van de eerdere afspraken die in het voorjaar van 2025 zijn gemaakt tussen de VNG en het kabinet. We ontvangen dit geld met de achterliggende gedachte om dit in te zetten ter ondersteuning van de transformatie van de jeugdhulp conform de afspraken uit de Hervormingsagenda. Het gaat dan om het versterken van de sociale basis en stevige sociale teams, met tevens aandacht voor het verbeteren van kind- en gezinsbescherming wen de bredere integrale aanpak sociaal domein.

Capaciteit voor klimaat en energiebeleid (CDOKE)
Vanaf 2026 ontvangen we een decentralisatie-uitkering van in totaal € 2,8 miljoen. Deze uitkering is dan geen specifieke uitkering meer met verplichte besteding en verantwoording. De middelen zijn ook beschikbaar voor de periode 2027 tot en met 20230, maar de uitkeringsvorm na 2026 is nog niet bepaald.

Plafond Btw compensatiefonds
Gemeenten kunnen (voor een groot deel) kosten van btw declareren bij het btw compensatiefonds. Dit fonds heeft landelijk gezien een plafond. Wordt er minder btw gedeclareerd, dan wordt het verschil toegevoegd aan de algemene uitkering. Wordt er meer btw gedeclareerd dan wordt dit ten laste van de algemene uitkering gebracht. Er wordt verwacht dat in 2025 minder gedeclareerd door gemeenten aan dit fonds. Dit betekent voor ons een voordeel van € 1,4 miljoen in 2025.  

Beschermd wonen
We ontvangen jaarlijks € 175.000 extra voor beschermd wonen. Dit betreft een landelijke aanpassing in verband met volumestijging.

Participatie/ beschut werken
We ontvangen € 0,5 miljoen extra voor de jaren 2025- 2028  met name in verband met het verbeteren van de werking van loonkostensubsidie bij beschut werken. Voor werknemers met een indicatie beschut werk zal een forfaitair loonkostensubsidie (vaste vergoeding voor gemiste loonkosten) worden ingevoerd. Deze maatregel vergt een wetswijziging die naar verwachting in 2028 in werking zal treden.

Maatschappelijke opvang en OGGz
We ontvangen jaarlijks € 30.000 extra voor maatschappelijke opvang. Dit betreft een aanpassing van de maatstaven waarbij het totale budget wordt verdeeld over gemeenten. We ontvangen hierdoor extra geld.

Impuls sociale infrastructuur
We ontvangen jaarlijks € 61.000 extra als gevolg van toekenning van loon- en prijsontwikkeling en door aanpassing van de verdeling over gemeenten. Het geld is bedoeld voor het versterken van de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven.

Versterking omgevingsveiligheidsdiensten
We ontvangen voor de jaren 2025 tot en met 2028 een jaarlijks bedrag van circa € 30.000 voor wettelijke taken voor de gemeente op het gebied van omgevingsveiligheid.

Spreidingswet
We ontvangen in 2025 een bedrag van € 65.000 voor het zoeken van opvangplekken in het kader van de spreidingswet.

Overheidsbrede dienstverlening
De specifieke uitkering Digitale overheid wordt vanaf 20216 omgezet naar een decentralisatie-uitkering Overheidsbrede dienstverlening. Dit betekent een stijging van de algemene uitkering van € 84.127 en een verlaging van de specifieke uitkering met € 93.475. Het Rijk voert hier een algemene korting door van 10%, waardoor we ook minder geld hebben voor de uitvoering van deze taak.

Wet integrale suïcidepreventie
We ontvangen vanaf 2026 jaarlijks een bedrag van € 50.000 voor de uitvoering van de wet integrale suïcidepreventie.

Implementatie Participatiewet in balans
We ontvangen dit jaar € 198.000 en in 2026 € 87.000 extra in verband met het wetsvoorstel Participatiewet in Balans. Dit is een initiatief om de participatiewet te vereenvoudigen en te verbeteren, met name door meer maatwerk, versoepeling van regels en een menselijkere aanpak. Het geld wat we ontvangen is vooral voor de implementatie van de wet.

Vervroegde Tweede Kamer verkiezingen
We krijgen eenmalig een bedrag van € 314.000 extra voor de uitvoering van de vervroegde twee kamer verkiezingen. Onze eigen kosten hebben we separaat begroot.

Overige posten
We ontvangen:

• een bedrag voor de extra kosten van het rijksvaccinatieprogramma voor de jaren 2025 tot en met 2029.
• Extra gelden voor register externe veiligheidsrisico
• Extra gelden toezicht gastouderopvang
• Afrekening van administratieve post bij het Rijk (bedrag vanuit stelpost bij het Rijk over jeugdhulp)

Overige ontwikkelingen
Binnen de overige ontwikkelingen treden diverse effecten op door onder andere:

• Aanpassing aantallen maatstaven
• Diverse overige mutaties.

Dit zorgt voor een voordeel van oplopend € 0,4 miljoen in 2029.
Belangrijk risico bij de maatstaven is de maatstaf “huishoudens met een laag inkomen”. De gegevens vanuit BZK zijn onvoldoende bedrag en dit betekent een risico van ongeveer € 1,1 miljoen in 2029.

De septembercirculaire 2025 laat ten opzichte van de meicirculaire 2025 voor bijna alle jaren een stijging zien. Van deze bedragen moeten we diverse bedragen afzonderen voor specifieke onderwerpen. Afzonderen als we voor specifieke beleidsvelden extra geld krijgen, maar ook afzonderen in gevallen dat we gekort worden op specifieke beleidsvelden. Dit geeft het volgende beeld:

Toelichting Af te zonderen posten

Van de uitkomsten van de septembercirculaire moeten we nog diverse bedragen apart zetten voor specifieke onderwerpen. Voor de toelichting van deze posten verwijzen we naar de eerdere analyse.