Programma 1. Welzijn en zorg

We stellen voor om vanuit de regionale begroting beschermd wonen extra geld uit te keren naar de lokale gemeenten om lokaal stijgende Wmo-kosten op te vangen. Het gaat om jaarlijks € 1 miljoen in de periode 2026-2028. In de programmabegrotingen van 2024-2027 en 2025-2028 zijn de financiële afspraken uit de Centrumregeling Wmo 2024 verwerkt. De financiële afspraken lopen tot en met 2028. Eén van de afspraken is dat lokale gemeenten jaarlijks € 3.000.000 uit de regionale middelen krijgen om lokaal stijgende Wmo-kosten op te vangen. De doelgroep psychisch kwetsbare inwoners gaat namelijk een steeds groter beroep doen op lokale Wmo-voorzieningen door de ontwikkeling van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis. We verwachten dat de lokale kosten vanaf 2026 gaan stijgen door het nieuwe lokale product Beschermd Thuis, dat in 2026 voor het eerst een volledig jaar ingezet kan worden. Dit product is voorliggend aan de regionale producten voor beschermd wonen. Daarom willen we de jaarlijkse uitbetaling naar lokale gemeenten in de jaren 2026-2028 verhogen van € 3 miljoen naar € 4 miljoen. Het aandeel van Oss hierin stijgt daarmee van afgerond € 980.000 naar afgerond € 1,3 miljoen. Bij de jaarlijkse bijstelling van de regionale begroting beschermd wonen passen we de bedragen waar nodig aan op basis van actuele ontwikkelingen.

We actualiseren de begroting en reserve vluchtelingen voor 2025 en verder. We storten € 1 miljoen in 2025, € 1,6 miljoen in 2026 en € 450.000 vanaf 2027 in de reserve vluchtelingen. Deze storting is gebaseerd op extra inkomsten Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) en het niet onttrekken uit de reserve vluchtelingen voor kapitaallasten en bijzondere bijstand. De extra inkomsten COA zijn voor het langer openstellen (tot eind 2026) van de Crisisnoodopvang. Het gaat om € 0,6 miljoen in 2025 en € 1,2 miljoen in 2026. Voor de vluchtelingen locatie Spitsbergerweg hebben we een investeringsbudget beschikbaar van € 19,7 miljoen waarvoor we vanaf 2025 in onze programmabegroting kapitaallasten hebben opgenomen. Van dit investeringsbudget is tot en met 2024 € 15,7 miljoen gerealiseerd en hebben we € 1 miljoen gereserveerd voor afrondende werkzaamheden in 2025. De investeringskosten zijn minder hoog dan verwacht waardoor de kapitaallasten lager uitvallen dan begroot. Het restant van de geraamde kapitaallasten storten we terug in de reserve vluchtelingen (2025 € 350.000; 2026 € 420.000; 2027 en verder € 450.000). Het overschot bijzondere bijstand wordt veroorzaakt door lagere kosten voor inrichting van woningen van gehuisveste vergunninghouders. De kosten voor het huisvesten van vluchtelingen zijn € 135.000 lager dan verwacht. De kosten lopen terug, omdat we nu vooral te maken hebben met nareizigers (ofwel gezinsleden van de vergunninghouders) waarvoor de woningen al zijn ingericht.

Vanaf 2028 ramen we een inkomstenpost van afgerond € 1,4 miljoen aan eigen bijdragen voor jeugdhulp. Dit sluit aan op besluitvorming van het (inmiddels demissionaire) kabinet in de voorjaarsnota van het Rijk. Daarin staat het voornemen om per 2028 een eigen bijdrage voor jeugdhulp in te voeren. Dit is verwerkt als een korting op het Gemeentefonds, omdat gemeenten (als dit voornemen doorgaat) vanaf dan de inkomsten hieruit krijgen. We ramen de inkomsten aan eigen bijdragen gelijk aan het bedrag dat het Rijk hiervoor uit het Gemeentefonds wil halen. Dit is uiteraard onzeker omdat we nu niet kunnen bepalen of dit bedrag reëel is, maar het is op dit moment wel de best mogelijke inschatting.

We rekenen in de periode 2025-2027 met een jaarlijkse kostenstijging van jeugdhulp van 5% (exclusief jaarlijkse reguliere indexering). De kosten hiervan zijn € 1,9 miljoen in 2025, afgerond € 3,9 miljoen in 2026 en structureel afgerond € 6 miljoen vanaf 2027. De ontwikkeling van de kosten voor jeugdhulp is altijd moeilijk te voorspellen. We vinden het belangrijk om nu wel een meerjarige inschatting te maken. Het (inmiddels demissionaire) kabinet heeft in de laatste voorjaarsnota van het Rijk namelijk een besluit genomen over extra middelen voor gemeenten voor jeugdhulp naar aanleiding van het advies van de commissie Van Ark. In de afgelopen meicirculaire hebben we voor de jaren 2025-2027 incidenteel extra geld gekregen. We verwachten dat het financieel kader vanuit het Rijk voor jeugdhulp voor deze periode daarmee vaststaat. We streven er daarom naar om kostenstijgingen/volumegroei binnen deze extra middelen op te vangen. Op advies van de VNG maken we hierbij een zo reëel mogelijke raming van de kosten voor jeugdhulp in deze periode. Het financieel perspectief vanuit het Rijk vanaf 2028 is nog onzeker. Er is afgesproken dat de commissie Van Ark in het eerste kwartaal van 2027 een uitspraak gaat doen over de haalbaarheid van het financieel kader voor jeugd vanaf 2028.

We verwachten in 2025 € 5 miljoen over te houden van de regionale middelen voor beschermd wonen. Dat komt vooral door vertraging in de uitvoering van specifieke projecten die moeten bijdragen aan een volledig palet aan voorzieningen. Zo is de nieuwe beschermde woonvoorziening voor verslaafden nog niet gerealiseerd en vraagt het realiseren van woonvoorzieningen voor specifieke doelgroepen meer voorbereidingstijd. We storten het overschot in de regionale reserve beschermd wonen.

We verwachten in 2025 € 110.000 aan uitgaven gericht op de aanpak van dak- en thuisloosheid. We besteden deze middelen aan de pilot Eerst Een Thuis, aan de doorontwikkeling van het urgentieplus proces en aan inzet op antistigma. We betalen deze kosten uit de reserve dak- en thuisloosheid. Deze uitgaven zijn onderdeel van het regionale plan van aanpak dat we hiervoor gemaakt hebben. Eind 2025 zullen we rapporteren over de voortgang op de diverse actielijnen hierin en een geactualiseerd bestedingsplan voor de komende jaren voorleggen aan het regionaal portefeuillehoudersoverleg Wmo. Dan hebben we meer zicht op de besteding van de middelen in de komende jaren.

We verwachten in 2025 eenmalig lagere kosten van € 750.000 op hulp bij huishouden. We zagen al in 2024 dat de nieuwe aanbesteding heeft geleid tot verrekeningen met de zorgaanbieders en daardoor een voordeel in de jaarrekening 2024. In 2025 verwachten we opnieuw terugbetalingen door de aanbieders, waardoor de totale kosten hulp bij huishouden lager zullen uitvallen. We voorzien wel dat deze verrekeningen snel zullen afnemen, waardoor we verwachten dat het voordeel niet structureel is.

Op basis van de ontwikkeling van de afgelopen jaren hebben we een structureel tekort van € 1,5 miljoen voor de kosten voor individuele begeleiding. We hebben al een aantal jaar tekorten onder andere door een sterke groei in aantallen. We kunnen dit tekort voor een deel opvangen door een structureel overschot van € 300.000 op het PGB-budget. Het resterende tekort betalen we vanaf 2026 (deels) af via gelden die we via het Gemeentefonds gekregen hebben voor demografische ontwikkelingen (oplopend tot € 1,2 miljoen vanaf 2028). In 2025 zetten we incidenteel € 650.000 in vanuit lokale middelen voor de doordecentralisatie van beschermd wonen. Er blijven incidentele tekorten over in 2025 (€ 550.000), 2026 (€ 792.000) en 2027 (€ 384.000).

We stellen de onttrekkingen uit de reserve GALA/IZA bij op basis van het gewijzigde bestedingsplan. Op basis van dit plan onttrekken we in 2025 € 221.000, 2026 € 265.000 en 2027 € 329.000. In 2025 besteden we deze bijdrage aan personele inzet rond de doelen van IZA en GALA, subsidieregeling Sociale Basis en Proeftuinen. Vanaf 2026 staan de bedragen, naast personele inzet, gereserveerd voor obesitas en overgewicht, welzijn op recept en de subsidieregeling Sociale Basis. In 2024 hebben we deze reserve ter grootte van € 900.000 gevormd vanuit de IZA- en GALA-gelden. De ambities in het IZA en GALA zijn groot: om de (medische) zorg toekomstbestendig te houden, wordt veel verwacht van het sociale domein. Tegelijkertijd betreft een groot deel van de middelen incidenteel gelden. We streven naar een duurzame systeemverandering.

We verwachten in 2025 € 200.000 hogere inkomsten aan eigen bijdragen voor de Wmo. Eerder hadden we juist een lagere eigen bijdrage verwacht omdat deelnemers aan de Proeftuin geen eigen bijdrage betalen. Dit nadeel zouden we tot en met 2025 opvangen door een jaarlijkse onttrekking van € 200.000 uit de algemene reserve. Nu de eigen bijdrage hoger uitvalt is de onttrekking uit de algemene reserve dit jaar niet nodig. Deze draaien we terug. Per saldo verloopt deze wijziging budgettair neutraal.

Op basis van de cijfers in 2024 en 2025 verwachten we vanaf 2026 een jaarlijkse kostenstijging van € 300.000 bij individuele begeleiding (exclusief jaarlijkse reguliere indexering). De kosten hiervan zijn € 300.000 in 2026, € 600.000 in 2027 en structureel € 900.000 vanaf 2028. De ontwikkeling van de kosten is altijd moeilijk te voorspellen en hangt van vele factoren af. We vinden het belangrijk om nu wel een meerjarige inschatting te maken omdat we bij de ombuigingsvoorstellen hebben aangegeven dat we streven naar minder meerkosten Wmo, ook bij individuele begeleiding. We streven er daarom naar om kostenstijgingen/volumegroei vanaf 2029 met de ombuigingsmaatregelen op te vangen.

We willen graag structureel € 65.000 beschikbaar stellen voor de ondersteuning van participatie internationale werknemers. Momenteel voeren Stichting Barka en ONS welzijn een pilot uit gericht op het meedoen van kwetsbare internationale werknemers. Het doel is het verbeteren van het welzijn, de integratie en participatie van de internationale werknemer. De eerste resultaten zijn positief en laten een meerwaarde zien. Er worden kwetsbare arbeidsmigranten geholpen, die we voorheen niet bereikten en onder de radar bleven. We verwachten in de toekomst een groei van het aantal internationale werknemers in Oss, en daarmee ook de vraag naar (preventieve) ondersteuning. Daarom stellen we voor de pilot om te zetten in een structurele werkwijze.

We willen in 2026 een extra € 4 miljoen laten vrijvallen uit de reserve vluchtelingen. In de programmabegroting 2025 hadden we al een onttrekking opgenomen van € 4 miljoen. In totaal onttrekken we dan € 8 miljoen in 2026. Het Rijk heeft een bekostigingsregeling ontwikkeld waarmee gemeenten schadeloos gesteld worden voor de kosten die zij maken in kader van opvang ontheemden Oekraïne. De afgelopen jaren hebben we een reserve Opvang Vluchtelingen opgebouwd omdat we jaarlijkse overschotten hadden in de exploitatie. We konden dit doen doordat tot 1 oktober 2024 we tijdelijke huisvesting vrij ter beschikking hadden. De reserve verlagen we nu met een extra € 4 miljoen in 2026. Het restant van de reserve Vluchtelingen is voldoende om eventuele risico's op te kunnen vangen.

De gemeenteraad heeft een motie aangenomen om de ondersteuning van zorgintensieve gezinnen te organiseren. We willen langdurige (mantelzorg)ondersteuning aan gezinnen met zorgintensieve kinderen mogelijk te maken door verbetering van (samenwerkings)processen, basistaken en bestaande zorgmogelijkheden in het ondersteuningsaanbod in Oss. Doel is om zorgintensieve gezinnen in staat te stellen om hun zorgtaken te vervullen en tegelijk maatschappelijk en economische mee te blijven doen. Dit willen we doen door ondersteuning te organiseren die aansluit bij de eigen kracht en het probleemoplossend vermogen van de gezinnen en hun sociale omgeving. We willen echter niet dat maatschappelijke kosten structureel stijgen. Uit de pilot van ONS welzijn leren we belangrijke lessen, die we kunnen benutten bij de realisatie van duurzame verbeteringen voor deze gezinnen. Dit kost echter tijd. ONS welzijn kent een aantal zorgintensieve gezinnen die urgent intensieve ondersteuning nodig hebben om uitval (en de daarmee verbonden hogere kosten) te voorkomen. Daarom stellen we – ter overbrugging naar structurele oplossingen – aan ONS welzijn incidenteel € 156.000 beschikbaar om ondersteuning te bieden aan ca. 30 zorgintensieve gezinnen in 2026. We vragen daarbij van ONS welzijn om mede voorstellen te doen voor het realiseren van structurele verbeteringen en oplossingen, waarbij ONS welzijn niet structureel extra gefinancierd gaat worden en de benodigde ondersteuning binnen verbeterde werkprocessen, samenwerkingen en bestaand ondersteuningsaanbod wordt opgelost.

We stellen voor om een reserve te vormen ten behoeve van de kostenbeheersing van het sociaal domein voor een bedrag van € 2,1 miljoen. Dit betreft de helft van de extra vergoeding die we hebben ontvangen in de algemene uitkering voor de tekorten van Jeugdzorg over de jaren 2023 en 2024. We ontvangen dit geld met de achterliggende gedachte om dit in te zetten ter ondersteuning van de transformatie van de jeugdhulp conform de afspraken uit de Hervormingsagenda. Het gaat dan om het versterken van de sociale basis en stevige sociale teams, met tevens aandacht voor het verbeteren van kind- en gezinsbescherming en de bredere integrale aanpak sociaal domein.

We ontvangen jaarlijks € 175.000 extra voor beschermd wonen. Dit betreft een landelijke aanpassing in verband met volumestijging.

We ontvangen jaarlijks € 30.000 extra voor maatschappelijke opvang. Dit betreft een aanpassing van de maatstaven waarbij het totale budget wordt verdeeld over gemeenten. We ontvangen hierdoor extra geld.

We ontvangen in 2025 een bedrag van € 65.000 voor het zoeken van opvangplekken in het kader van de spreidingswet.