Programma 8. Veilige omgeving

Onze openbare ruime wordt steeds multifunctioneler gebruikt. De samenleving groeit, wordt individualistischer en de verstedelijking neemt toe. De openbare ruimte die overblijft zullen we met elkaar moeten delen: voor mobiliteit, om te sporten, evenementen te houden, om te recreëren, voor kinderen om kunnen spelen, voor wonen, etc. We willen dat iedereen in de gemeente Oss veilig kan wonen, werken en recreëren. Om goed aan te kunnen blijven sluiten bij de ontwikkelingen buiten blijft de aandacht voor (het ontwikkelen van) wijk/gebiedsgericht werken vanuit het veiligheidsdomein van belang. We blijven inzetten op de samenwerking tussen de adviseurs veiligheid, de politie, de boa’s en de wijkcoördinatoren waarbij we aansluiting zoeken bij bestaande overlegstructuren, en partners en bewoners in de wijken, met specifieke aandacht voor Programma Schadewijk.

We leven in een complexe samenleving waarin het voor onze inwoners niet altijd makkelijk is. Dit kent verschillende achtergronden: inwoners met psychisch problemen, verslavingsproblematiek, armoede, licht verstandelijke beperking, slachtoffer van huiselijk geweld en/of kindermishandeling, stalking en femicide. Het gaat om problematiek die zich afspeelt op het snijvlak zorg en veiligheid. We blijven de komende periode inzetten op de samenwerking tussen (de partners in) het sociaal domein en team veiligheid. In programma 1 wordt hier nader op ingegaan.

Het multifunctioneel gebruiken van de openbare ruimte kan ook tot ongewenste situaties leiden, zoals het misbruiken van faciliteiten voor criminele en ondermijnende activiteiten, het plegen van strafbare feiten en situaties van (woon-) overlast. Een goed georganiseerd handhavings- en toezichtapparaat kan een breed effect hebben om de veiligheid in de woon- en leefomgeving te waarborgen voor de inwoners. Een goede informatiepositie (bestaande uit data van meldingen en incidenten, straatinformatie, fenomeenanalyses, onderzoek en duiding), integrale samenwerking met interne en externe partners en effectieve toezicht- en handhaving strategieën zijn daarbij noodzakelijk. Daarom zetten we de komende periode in op het verder ontwikkelen van ons BOA-team en stemmen de bevoegdheden, expertise en het takenpakket af op de huidige ontwikkelingen buiten. Deze ontwikkeling is nodig om aan te kunnen blijven sluit bij de wensen van de samenleving, maar ook bij de uitbreiding van de taken waarvoor de gemeente verantwoordelijk is geworden als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen of nieuw beleid: illegale prostitutie, alcoholwet, vuurwerk, etc. Daarnaast worden boa’s steeds vaker ingezet voor demonstraties, evenementen en voetbal.

Versterken capaciteit veiligheid
Vanwege gesignaleerde knelpunten bij het team openbare orde en veiligheid hebben we eind 2024 een onderzoeksbureau gevraagd een onderzoek uit te laten voeren naar de (relatie tussen de) veiligheidsproblematiek, de veiligheidsaanpak en de huidige capaciteit en middelen van het team Openbare Orde en Veiligheid (hierna: OOV). Op basis daarvan kan bepaald worden of de beschikbare middelen en de personele capaciteit passend zijn, gezien de huidige veiligheidscijfers en de verwachte ontwikkelingen lokaal en landelijk. Belangrijke conclusies uit dit rapport zijn:

• Veiligheidssituatie: Oss kent serieuze veiligheidsproblematiek, maar de situatie is niet uitzonderlijk. Scores voor objectieve en subjectieve veiligheid zijn relatief gunstig. Om veilig te blijven moet Oss voorbereid zijn op de uitdagingen als gevolg van de in het rapport genoemde trends.
• Budget Veiligheid: het budget van de gemeente Oss voor OOV is relatief beperkt. Het budget lag in 2017 nog ruim boven het gemiddelde van gemeenten tussen 80.000-100.000 inwoners, maar ligt nu fors daaronder. Het budget in Oss is sinds 2017 minder hard gegroeid (+80%) dan in de andere gemeenten van deze omvang (+194%).
• Formatie OOV: op basis van formatie vergelijking per 10.000 inwoners in relatie tot het aantal misdrijven kan er worden gesteld dat de formatie voor OOV in Oss zeer beperkt is in vergelijking met referentiegemeenten. Deze is op basis van het onderzoek van de Galan Groep 0,98 fte per 10.000 inwoners, terwijl bij referentiegemeenten die tussen de 1,47 en 2,60 fte ligt.
• Effectiviteit / analyse huidige veiligheidsaanpak: team OOV wordt gewaardeerd om toegewijde teamleden. Het team is flexibel en sterk in het snel inspelen op crises en incidenten. Van team OOV wordt gevraagd om regie te pakken, maar dat komt in de praktijk nog onvoldoende van de grond door onder andere gebrek aan strategische en beleidsmatige slagkracht en onvoldoende datagestuurd werken.
• Om de basis op orde te brengen, het bestuur adequaat te kunnen ondersteunen en de regierol te kunnen vervullen is een formatie uitbreiding van minimaal 5 fte voor team OOV gewenst.

Er is voor gekozen om het team gefaseerd te laten groeien. Daarom wordt niet meteen de geadviseerde 5 fte aangevraagd in de begroting, maar 3 fte. Hierdoor komt capaciteit voor strategische en beleidsmatige slagkracht en datagestuurd werken.
Aanvullend op het onderzoek zijn gerelateerde knelpunten in de uitvoering in beeld gebracht. We stellen ook voor om te investeren in de uitvoering. Onder andere op het gebied van de BOA's om de uitbreiding van het takenpakket (meer handhavingstaken) en de toegenomen complexiteit hierin op te kunnen pakken. Tot op heden houden de boa’s zich hoofdzakelijk bezig met toezicht en handhaving op leefbaarheidskwesties. Door maatschappelijke ontwikkelingen, de verandering en toename van de aard en intensiteit van veiligheidsvraagstukken wordt er steeds vaker een beroep gedaan op de inzet van boa’s op veiligheidstaken naast de klassieke leefbaarheidstaken.
Gezien de acute noodzaak vragen we om structureel € 0,7 miljoen te investeren in noodzakelijke capaciteit op het gebied van veiligheid. Het gaat om een strategisch beleidsadviseur, een beleidsadviseur, een data-analist, 2 BOA's, een preventief toezichthouder en middelen voor de coördinatie van het Maasland Interventie Team (MIT). We lichten dit verder toe bij het onderdeel nieuw beleid binnen dit programma.

In een aparte bijlage geven we hierop een aanvullende toelichting.

• Versterken van de samenwerking tussen zorg en veiligheid: we bouwen aan een sterke samenwerking tussen zorg en veiligheid, zodat inwoners sneller en beter geholpen worden bij complexe problemen, met zelfregie en hun welzijn als uitgangspunt
• Wendbaar en effectief toezicht en handhaving: We zorgen voor een goed georganiseerd toezicht- en handhavingsapparaat dat flexibel inspeelt op wat er speelt in de openbare ruimte, zodat inwoners zich veilig en gehoord voelen
• Integrale aanpak van complexe casussen: We pakken complexe situaties integraal aan, waarbij zorg, welzijn, openbare orde en veiligheid samenwerken om problemen duurzaam op te lossen, met oog voor de mens achter de casus