Risico's in de rode categorie

Risico
De ALV van de VNG heeft op 14 juni 2023 ingestemd met de Hervormingsagenda Jeugd. Deze bestaat uit een combinatie van extra middelen voor gemeenten en een set van besparingsmaatregelen waarmee een structureel houdbaarder jeugdstelsel gerealiseerd moet worden. De VNG heeft op 16 november 2023 een implementatieplan uitgebracht voor de maatregelen in de Hervormingsagenda. Een deel daarvan is belegd bij het Rijk, zoals de bepaling reikwijdte jeugdhulp. Het implementatieplan bevat ook acties op regionaal niveau. Deze zijn onderdeel van het regionale beleidsprogramma jeugdhulp 2024-2027 en het bijbehorende uitvoeringsplan 2024.

De commissie Van Ark heeft onlangs een zwaarwegend advies uitgebracht over de Hervormingsagenda. Conclusie in dit advies is dat gemeenten onvoldoende financiële middelen ontvangen hebben voor het bieden van jeugdhulp. De commissie stelt voor dat de geplande bezuinigingen vanaf 2026 teruggedraaid worden en dat gemeenten 50% van hun tekorten in 2023 en 2024 gecompenseerd krijgen.
Het kabinet (dat toen nog niet demissionair was) heeft besluitvorming hierover in de Voorjaarsnota verwerkt. Het advies van de commissie Van Ark is gedeeltelijk overgenomen. Samenvattend komt het erop neer dat gemeenten in de jaren 2025 tot en 2027 incidenteel extra financiële middelen krijgen en dat het financieel perspectief vanaf 2028 opnieuw onzeker is. Het kabinet en de VNG hebben afgesproken dat de commissie Van Ark in het eerste kwartaal van 2027 een uitspraak gaat doen over de haalbaarheid van het financieel kader vanaf 2028.

We hebben de besluitvorming van het kabinet uit de Voorjaarsnota doorgerekend. Als we daarbij uitgaan van een jaarlijkse toename van jeugdhulpgebruik van 5% in de jaren 2025-2027 verwachten we in 2026 en 2027 uit te komen met de middelen die we krijgen voor jeugdhulp. Tegelijkertijd gaan we inzetten op realisatie van kostenbeheersing vanaf 2027. Per saldo verwachten we dan vanaf 2028 opnieuw tekorten op jeugdhulp, omdat we nu alleen incidenteel extra middelen van het Rijk gekregen hebben. Het gaat om een structureel bedrag van € 3 miljoen. Dit is het risicobedrag van € 3 miljoen.

Daarnaast zien we vanuit inhoudelijk beleid en kwaliteit van jeugdhulp, genoemd in de Hervormingsagenda, kostenverhogende ontwikkelingen. De kwaliteitsverbetering van JeugdzorgPlus leidt tot fors hogere kosten. Het Rijk stelt de tarieven daarvoor vast. Ook de afbouw van JeugdzorgPlus en de ontwikkeling van kleinschalig verblijf daarvoor in de plaats leidt tot hogere tarieven. Verder wordt ook voor de Gecertificeerde Instellingen gewerkt aan kwaliteitsverbetering. Daarvoor gelden ook hogere en landelijk opgelegde tarieven.

We hebben de hiervoor genoemde taakstellingen voor kostenbeheersing als volgt in deze programmabegroting opgenomen: € 1,6 miljoen in 2027, € 3,2 miljoen in 2028 en structureel € 4 miljoen vanaf 2029. Hiervoor hebben we diverse maatregelen geformuleerd, in het verlengde van de landelijke Hervormingsagenda Jeugd en het Osse beleidskader Integraal Jeugdbeleid. De opbrengsten van deze maatregelen zijn onzeker. Het gebruik van jeugdhulp wordt beïnvloed door een groot aantal factoren en vindt plaats in een complex systeem op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Dit is het risicobedrag van € 4 miljoen.

Beheersmaatregel
We volgen de voortgang (bij het Rijk) van de uitwerking van de maatregelen in de Hervormingsagenda.
De opdracht kostenbeheersing jeugdhulp geeft inzicht in ontwikkelingen van jeugdhulp en maatregelen die in enige mate kunnen bijdragen aan kostenbeheersing. We gaan dit monitoren.